Het is alweer september en daarmee zitten we in de laatste maand van de heetste en droogste zomer sinds – wat mij betreft – mensenheugenis. Gisteren nog zag ik een foto van de ‘grote vijver’ van het natuurgebied van Bourgoyen bij Gent. Die stond bijna droog, met rampzalige gevolgen voor de dieren die van dat water afhankelijk zijn. De natuur, of gelovig gezegd: de schepping, kreunt onder het geweld van de droogte en de hitte. Dit gaat me aan het hart, en dat des te meer omdat ik besef dat deze extreme omstandigheden uiteindelijk gevolg zijn van menselijk handelen.
Toen de (nog naamloze) eerste mensen in het eerste scheppingsverhaal (Genesis 1) de opdracht kregen “bevolk de aarde en breng haar onder je gezag” zal dat zeker niet betekend hebben “buit de aarde uit zodat ze op termijn misschien wel onbewoonbaar wordt”. De mens is dan wel – alweer volgens het eerste scheppingsverhaal – aan het hoofd gesteld van de schepping, maar dat betekent niet dat we er zomaar alles mee kunnen doen. Integendeel zelfs. Want over die eerste mensen staat ook geschreven, dat ze naar het beeld van God geschapen werden. Als wij mensen geroepen zijn om de schepping onder ons gezag te brengen, en wij zijn naar het beeld van God geschapen, dan moet ons gezag over de schepping een spiegel zijn van het gezag van God over onze mensenwereld. En God buit mensen niet uit – Hij heeft ze lief. God geeft mensen ruimte om te leven en Hij draagt zorg voor ons. Dát is het soort gezag waartoe wij mensen geroepen zijn als het gaat om “de schepping onder ons gezag te brengen”. Een gezag dat in de eerste plaats een plicht, ja een gebod, tot goede zorg inhoudt.
Dit gebod tot zorg voor de schepping is eeuwenlang In veel kerken en voor veel gelovigen zwaar onderbelicht gebleven. En nu nóg zijn veel kerkmensen er sceptisch over, met name als het gaat om klimaatverandering: moeten wij ons als kerk wel hiermee bezig houden? In een eerder nummer van De Ring heb ik klimaatverandering ‘de zonde van onze tijd’ genoemd. Het antwoord op de vraag, of wij ons als kerk daar wel mee moeten bezig houden is dus wat mij betreft een volmondig ‘ja’. Daarom ben ik ook blij dat er in de periode tussen zondag 4 september en zondag 2 oktober binnen de VPKB in het bijzonder aandacht wordt besteed aan de schepping. Dit jaar zal dat ook in het licht staan van een vervolg op de ‘klimaatsynode’ van maart. In het artikel van de werkgroep Kerk in de Samenleving (KidS) verderop in deze Ring kunt u daar meer over lezen.
Maar ook in andere kerken is de schepping inmiddels een ‘heet’ onderwerp. Daarom wil ik dit voorwoord afsluiten met de zeven doelen die gehanteerd worden door het samenwerkingsverband Ecokerk, waar ook de VPKB in vertegenwoordigd is. Zeven doelen die ook heel praktische aanknopingspunten bieden.
Een antwoord geven op de “schreeuw van de Aarde”, door onze uitstoot van broeikasgassen te verminderen, de natuur te beschermen en de ecosystemen te herstellen.
Een antwoord geven op de “schreeuw van de armen”, door ongelijkheid en armoede te bestrijden, en te werken aan rechtvaardigheid, samen met kwetsbare gemeenschappen.
Een ecologische economie ontwikkelen, door te kiezen voor eerlijke handel, ethische consumptie, en investeringen in de productie van duurzame producten.
Een eenvoudige levensstijl ontwikkelen, door ons verbruik van materiaal en energie te verminderen, ons voedselpatroon aan te passen, het openbaar vervoer te gebruiken…
Een ecologische opvoeding, zowel in onze gezinnen als in scholen en universiteiten, de vorming in ons verenigingsleven en jeugdbewegingen…
Een ecospiritualiteit waarbij we in ons leven, en ook in onze liturgie, catechese, en vorming, de relatie met de aarde en de levende wezens herstellen, omdat alles deel is van Gods schepping.
Betrokkenheid van de gemeenschap en participatieve actie, zodat het een zaak wordt van ons allemaal, niet alleen wat we ter plekke doen, maar ook wat beslist wordt in ons land en in de wereld.
Moge deze doelen ons inspiratie bieden om, ieder op onze eigen manier, vorm te geven aan dat gebod tot zorg voor de schepping, dat aan ons mensen is toevertrouwd. Opdat er hoop mag zijn voor de schepping, die op dit moment kreunt onder de gevolgen van menselijk handelen.
Heleen Ransijn