Wat doet een predikant zoal in haar vrije tijd? Jullie weten misschien intussen van mij dat ik af en toe meewerk in de ‘samentuin’, de buurt-moestuin aan de Harensesteenweg. Maar daarnaast mag ik ook heel graag een goed boek lezen. Nee, nu even geen theologische vakliteratuur, maar historische romans of detectiveboeken. Liefst eigenlijk allebei tegelijk. Mijn nieuwste ontdekking op dat gebied is de serie Zuster Fidelma. Hierin is de detective een kloosterzuster in het Ierland van de 7e eeuw van onze jaartelling, dus midden in de ‘dark ages’.
Zoals dat hoort bij detective-verhalen, draait het in de boeken van Zuster Fidelma om het oplossen van moordzaken. Aan het eind wordt de moord natuurlijk opgelost, ook al zoals dat hoort in een fatsoenlijk detective-verhaal. Maar de weg naar de oplossing zit altijd vol onverwachte wendingen, meestal nog wel één of meer extra moorden, en vooral: veel dwaalsporen. In ieder verhaal komen wel één of meer verdachten voor van wie het voor de hand lijkt te liggen dat zij de moord gepleegd hebben, maar die achteraf onschuldig blijken – al blijken ze even vaak wel op een andere manier bij de moord betrokken. De dwaalsporen in de serie zijn vaak gebaseerd op vooroordelen: de verdachte is een vreemdeling van buiten Ierland, iemand die buiten de gemeenschap is geraakt, een buitenechtelijk kind, enzovoorts. Aan detective Zuster Fidelma de taak om zich hierdoor niet van de wijs te laten brengen, maar steeds een ‘open mind’ te houden (zoals het zo mooi in het Engels heet). En daarmee wordt ook de lezer uitgedaagd om steeds een ‘open mind’ te houden naarmate het verhaal verder gaat.
De schrijver van de Fidelma-boeken zet vooroordelen in om zijn verhalen van dwaalsporen te voorzien. Dat zet mij onder het lezen nogal eens aan het denken: zijn vooroordelen op zichzelf al geen dwaalsporen? Vooroordelen verleiden ons om niet verder te kijken naar uiterlijk of spraak, of niet verder te kijken dan wat we al denken te weten over iemand. Daarmee zijn ze het tegendeel van een ‘open mind’. En laten we eerlijk wezen: een ‘open mind’ heb je niet alleen nodig om moorden op te lossen – we hebben het ook hard nodig in onze moderne samenleving, met al die verschillende mensen die we daarin tegenkomen.
Iets dergelijks komen we eigenlijk ook tegen in het evangelie: waar Farizeeërs, omstanders, zelfs de leerlingen van Jezus maar al te vaak uitgaan van vooroordelen of andere vaste ideeën, houdt Jezus zelf altijd een ‘open mind’. Eigenlijk kan ik maar één verhaal waarin hij dat niet doet, in het geval van de Syro-Fenicische vrouw (Marcus 7, staat begin augustus op het leesrooster). Maar in dat verhaal laat hij zich wél door die vrouw ompraten om haar alsnog zonder vooroordelen te benaderen. Het lijkt misschien wat vergezocht, om van een serie detectiveboeken de stap naar het evangelie te maken. Toch wil ik jullie allemaal uitdagen om ook hierin een ‘open mind’ te houden. Want het evangelie ligt soms op straat, of in dit geval: in een detective-verhaal….