Een paar dagen vóór Pasen had ik het voorrecht om – via Internet – een voorpremière te zien van de film ‘The new gospel’. Letterlijk ‘het nieuwe evangelie’. Dat klinkt als de zoveelste film over het leven van Jezus, en dat was ook oorspronkelijk de bedoeling van regisseur Milo Rau (overigens directeur van het Gentse theater NTGent). In 2019 komt Rau daarvoor naar de Zuid-Italiaanse stad Matera, waar verschillende Jezus-films zijn opgenomen. Daar treft hij echter ook een gemeenschap aan van migranten uit verschillende Afrikaanse landen, vaak in wrakke bootjes over zee gekomen, zonder papieren, maar intussen onmisbaar om de teelt van bijvoorbeeld goedkope tomaten, een steunpilaar van de Italiaanse landbouw, gaande te houden. Hij besluit om zijn Jezus-film op te nemen met niet alleen inwoners van Matera, maar vooral ook met deze migranten als hoofdrolspelers. De rol van Jezus wordt gespeeld door Yvan Sagnet, een van oorsprong Kameroense activist die zich inzet voor meer rechten voor de migranten. De film als geheel draait om scènes uit het leven van Jezus, maar tegelijk ook rond documentaire beelden van de strijd van de migranten-arbeiders voor een beter leven. Ze noemen hun strijd veelzeggend ‘Opstand van waardigheid’ (‘Rivolta della dignità’). De migranten worden uitgebuit door de landeigenaren, waarbij de mafia ook een flinke vinger in de pap heeft – zoals op zoveel plaatsen in Zuid-Italië. En daarnaast krijgen ze ook nog te maken met uitgesproken racisme. Dat komt onder andere naar voren in een scène in de Jezus-film, waarin hoofdrolspeler Yvan als Jezus voor Pilatus staat en er uit de massa figuranten wordt geroepen: “aan het kruis met die smerige zwarte!”
Het was een vreemde ervaring om deze film te bekijken – juist omdat beelden uit Milo Rau’s Jezus-film en documentaire beelden van de protesten door elkaar lopen. Niettemin was het een aangrijpende film, die op een wonderlijke manier recht doet aan de titel “het nieuwe evangelie”. Aan het eind, tijdens de aftiteling, laat hoofdrolspeler Yvan vol trots een fles tomatensaus zien. Gemaakt van de tomaten, door de migrantenarbeiders in eigen beheer geteeld. In eigen beheer gemaakt. “Geen mafia meer!” zegt hij er stralend bij.
Misschien zijn ‘t wel zulke kleine overwinningen op het rijk van de dood, het rijk van geweld en van macht, die deel uitmaken van het grote gebeuren van Pasen, de Opstanding uit de doden. De opstanding van het leven tegen de dood. De opstanding ook van waardigheid tegenover afpersing, uitbuiting. Waardigheid voor migranten-arbeiders, zonder wie de landbouw daar in Zuid-Italië niet eens mogelijk zou zijn – maar die in de illegaliteit worden gehouden. Waardigheid voor vluchtelingen, voor mensen zonder dak boven hun hoofd, voor mensen drie hoog achter in veel te kleine, veel te dure en slecht onderhouden appartementen. Voor mensen die hun werk zijn kwijtgeraakt door Corona of die moeten toezien hoe er miljoenen worden uitgekeerd aan aandeelhouders van het bedrijf waar zij werken terwijl zij nog niet eens een half procent loonsverhoging tegemoet mogen zien. Waardigheid voor al deze mensen. Is dat niet ook ‘goed nieuws’ oftewel evangelie voor onze tijd?
1 gedachte over “Een wonderlijke maar aangrijpende film over Jezus”