Het kan toeval geweest zijn, maar afgelopen maandag was het Nationale Complimentendag terwijl er tegelijk ook een stukje uit het Lucas-evangelie (6:36-38) op het dagelijkse leesrooster stond. Dit staat er:
“Wees barmhartig zoals jullie Vader barmhartig is. Oordeel niet, dat je niet zult wórden geoordeeld; vonnis niet, dat je niet zult wórden gevonnist; maak vrij, dat je vrijgemaakt zult worden! Geef, en aan jou zal gegeven worden; een mooie maat, aangedrukt, geschud en overvol zullen ze je in de schoot geven. Want de maat die je voor anderen gebruikt, zal ook voor jullie worden gebruikt.”
Op het eerste gezicht lijkt het alsof hier barmhartigheid, niet oordelen, vergeven enzovoorts voorgesteld worden als een kwestie van eigenbelang. Dat lijkt mij wat kort door de bocht. Niet voor niets begint dit stukje met: wees barmhartig zoals jullie Vader barmhartig is. Als ik het goed lees, heeft deze aansporing niet zozeer te maken met eigenbelang als wel met – wel, laat ik het je ‘blikrichting’ noemen, oftewel: naar welke kant je kijkt. Het maakt nogal een verschil of je doorgaans naar anderen kijkt met de ogen van kritiek – afgeleid van het Griekse woord voor ‘oordeel’ – of met de ogen van barmhartigheid (of: warm-hartigheid), bevri
jding, ruimte. Dat maakt verschil voor die andere mensen in je leven, maar ook – en misschien wel vooral – voor jezelf. Wie een ander mens tegemoet komt met een warm hart en een ruim gemoed, bevrijdt die ander maar bevrijdt ook zichzelf. Misschien is dat nog wel de diepere betekenis uit die wederkerigheid die uitgedrukt wordt in dit kleine stukje Lucas-evangelie. Geef anderen ruimte en liefde, dan zal ook je eigen leven ruimer en liefdevoller zijn. Het lijkt inderdaad op eigenbelang, maar op een wonderlijke manier is het eerder het tegenovergestelde.
Nochtans heb ik altijd nog wel moeite gehad met dat “oordeel niet”. Er zijn
zaken in onze wereld, die – volgens mij dan, hè – wel degelijk een oordeel verdienen. Waar mensen willens en wetens een ander kwaad doen, mag – of beter gezegd: moet – dat ook als kwaad benoemd worden. Trouwens, ook Jezus spreekt in de evangelies stevige oordelen uit over sommige van zijn tijdgenoten. Eerlijk gezegd denk ik ook niet, dat “oordeel niet” betekent dat je nooit een oordeel mag uitspreken. Het betekent wél: wees hier voorzichtig mee. Of om het te verbinden met die maat in het laatste vers: spreek alleen een oordeel uit over die dingen die ook te veroordelen zouden zijn als je ze zelf zou doen. Met andere woorden: wees oordeel-kundig in je oordelen. En ook daarbij helpt het, denk ik, om met een ruime en liefdevolle blik in het leven te staan, in plaats van met een blik die overal kritisch over is. Wie zich niet eindeloos verliest in het oordelen over alles, heeft ruimte om de blik open te houden voor dingen die wérkelijk een oordeel verdienen.
En als een Nationale Complimentendag er aan kan bijdragen dat we onze blik van richting veranderen, dan maak ik degene die deze dag bedacht heeft graag een welgemeend compliment voor het bedenken ervan…