Kyrie eleison

De buitenthermometer geeft 8 graden vorst aan als ik me dinsdagochtend vroeg klaarmaak voor mijn dagelijkse ochtendwandeling. Dat wordt dus warm aankleden. Aan de overkant van het kanaal maak ik heel even een praatje met de mannen van de wegenbouw – ondanks de kou toch aan het werk! – en wens ze sterkte vóór ik verder ga, langs het water en dan het domein van de Drie Fonteinen in. Dat is in de afgelopen twee dagen in een waar winter-wonderland veranderd. De sneeuw knerpt onder mijn bottinen. Naast het pad zijn konijnensporen te zien in het verder ongerepte wit. Het enige teken dat de konijnen er nog steeds zijn; sinds november of zo heb ik ze niet meer gezien tijdens mijn wandelingen.

En al die tijd zingt het in mijn hoofd: het stukje muziek waar mijn Noord-Mechelse collega Jelle Brouwer afgelopen zondag de zondagsmeditatie mee begon. Eén van de mooiste stukjes muziek – in mijn ogen dan, hè! – uit de afgelopen 52 jaar. Het refreintje dat de rode draad vormt van de rockopera Tommy van The Who: “see me, feel me, touch me, heal me….”.

See me feel meNet op zondagmiddag kwam ik een artikeltje tegen van de Grieks-orthodoxe priester Christopher Klitou uit Cyprus. Christopher antwoordt daarin op een vraag over de betekenis van ‘Kyrie eleison’. Hij legt daarbij een verband tussen twee woorden uit het Grieks van het Nieuwe Testament. Ten eerste het woord éleos, waar ‘eleison’ van is afgeleid; in het Nederlands erbarmen of ontferming. Ten tweede het Griekse woord voor olijfolie, élaion. Hieruit is – aldus Christopher – het woord éleos weer van afgeleid. Olijfolie werd in het Midden-Oosten vanouds gebruikt om wonden te verzorgen. Vanuit élaion heeft éleos dus de betekenis van verzachten, troosten en genezen. Met andere woorden: see me, feel me, touch me, heal me….

Christopher wijst ook op het Hebreeuwse woord waar éleos weer een vertaling van is: chesed. Dit heeft in het Oude Testament de betekenis van Gods liefde en zijn vasthoudende en onvoorwaardelijke tederheid, vriendelijkheid en erbarmen. Het wijst ook op Gods trouw en betrouwbaarheid, in het bijzonder waar het gaat om het verbond tussen God en Zijn volk. Daarmee ligt de nadruk van dat verbond er niet op dat God iedere keer weer ervan afziet  om het volk te straffen als het weer eens afdwaalt – al is het Oude Testament één grote aaneenschakeling van al die keren dat het volk afdwaalde! De nadruk ligt op de onvoorwaardelijkheid van Gods liefde, die het volk neemt zoals het is, met al zijn afdwalen.

Met name in West-Europa, zo zegt Christopher Klitou, wordt Gods ontferming vaak in verband gebracht met rechtvaardigheid of vrijspraak: hoewel wij straf verdiend zouden hebben, ziet God hier in zijn ontferming vanaf. Dit is echter helemaal niet de betekenis van het Griekse woord éleos, gezien als vertaling van het Hebreeuwse chesed. Éleos/chesed wijst ons op Gods liefde, zijn begaan zijn met mensen, zijn eindeloze trouw. Wie ‘Kyrie eleison’ bidt, vraagt niet om gevrijwaard te worden van straf, maar doet een beroep op de onvoorwaardelijke liefde van onze Heer. Dat Hij ons ziet, dat Hij ons voelt, dat Hij ons aanraakt, dat Hij ons geneest. See me, feel me, touch me, heal me….

Plaats een reactie